MeX, pdfMeX

MeX jest adaptacją formatu PLAIN TeX do składu w języku polskim z uwzględnieniem polskich zwyczajów drukarskich.
Autorzy: Bogusław Jackowski i Marek Ryćko.
Dokumentacja poniższa omawia pokrótce tworzenie formatu mex.fmt (lub pdfmex.fmt) i jego użycie w środowisku opartym na web2c (TeX Live/teTeX/fpTeX). Szczegółowe informacje nt. pakietu MeX zawarto w pliku mexinfo.pol.

I. Przygotowanie formatu MeX/pdfMeX (polskiej implementacji formatu Plain)

Istnieją tu dwie metody:

prosta: należy uruchomić program texconfig, wybrać menu Formats, odblokować w edytowanym pliku texmf/web2c/fmtutil.cnf wiersz dotyczacy formatu MeX (usunąć znak #) i po zapisaniu pliku powrócić do menu nadrzędnego, po czym opuścić program (,,w tle'' zostanie wykonany program fmtutil --byfmt mex); texconfig tworzy ponadto dowiązanie (lub program) mex.
ręczna: należy uruchomić
tex -ini mex.ini
w katalogu texmf/web2c/ i następnie odświeżyć bazę danych instalacji (polecenie mktexlsr).

W obu wypadkach zostanie utworzony format mex.fmt z polskimi i angloamerykańskimi wzorcami przenoszenia wyrazów.
Deklaracje formatów znajdują się w pliku texmf/web2/fmtutil.cnf. Plik ten można modyfikować zgodnie z zawartymi w nim wskazówkami, po czym uruchomienie programu: fmtutil --all wygeneruje wszystkie potrzebne formaty (fmtutil --help wyświetla dostępne opcje).
Uwaga: w podobny sposob można wygenerować format pdfmex.fmt dla programu pdfTeX -- wersji TeX-a tworzącej od razu pliki PDF: po modyfikacji pliku fmtutil.cnf należy uruchomić polecenie fmtutil -byfmt pdfmex

CD TeX Live 5 zawiera gotowe formaty mex.fmt i pdfmex.fmt oraz programy uruchomieniowe mex i pdfmex.

II. Użycie

Aktualne implementacje, oparte na webc 7.3, pozwalają wreszcie na prawidłowe przekodowanie znaków diakrytycznych w pliku TeX-owym na wewnętrzną reprezentację. Przekodowanie działa też w drugą stronę, kiedy TeX wyświetla komunikaty i zapisuje pliki .log, .toc, .idx itp. Do tego celu używa się zewnętrznych, tekstowych plików TCX. Co więcej, przekodowanie (plik TCX) może być deklarowane bezpośrednio w pliku TeX-owym. Jeśli pierwszy wiersz pliku zawiera komentarz strukturalny postaci
%&mex --translate-file=il2-pl
to plik może być przetworzony za pomocą polecenia tex plik.tex; zostanie wtedy wczytany format mex.fmt oraz tablica il2-pl.tcx przekodowania z iso8859-2 (latin2) do układu fontów PL (wewnętrznego dla programu TeX). Możemy też użyc polecenia:
tex -fmt=mex -translate-file=TCXFILE myfile.tex
lub wręcz mex myfile.tex w przypadku gdy plik myfile.tex zawiera w pierwszym wierszu:
%& -translate-file=TCXFILE
(mex jest tu poleceniem uruchomienia TeX-a z formatem mex.fmt).
W tej dystrybucji dostarczono szereg plikow TCX. Można je znaleźć w katalogu texmf/web2c/:

amiga-pl.tcx	AmigaPL do PL
il2-pl.tcx	iso8859-2 (latin2) do PL
cp1250-pl.tcx	Windows cp1250 do PL
cp852-pl.tcx	IBM cp852 do PL
maz-pl.tcx	Mazovia do PL

III. Polskie fonty PostScriptowe

Dystrybucja CD TeX Live zawiera fonty PL w wersji Type 1. (można je także znaleźć w najbliższym węźle CTAN lub jego kopii, np.:
ftp://sunsite.icm.edu.pl/CTAN/fonts/psfonts/polish/plpsfont/ ).
Pliki .pfb znajdują się w katalogu: texmf/fonts/type1/public/pl/ naszej instalacji.

Sterownik dvips jest już przygotowany do pracy z fontami PL, wystarczy uruchomić:
dvips plik.dvi
Deklaracje map fontowych, konkretnie zawartość texmf/dvips/config/pl.map, są już dołączone do pliku texmf/dvips/config/psfonts.map. Aby fonty Type 1 były użyte przez program pdfTeX, należy sprawdzić zawartość pliku texmf/pdftex/config/psfonts.map -- powinien on także zawierać deklaracje map fontowych dla fontów PL.

Kwiecień 2000. Staszek Wawrykiewicz (StaW@gust.org.pl).